Resim 1) İyonosferik elektron yoğunluğu ile deprem arasındaki ilişki…
İyonosfer katmanı Deniz seviyesinden 60km yukarından itibaren başlar.
İyonosfer, Temel kaynağı Güneş olan UV-Işınlarının, atmosfer ile etkileşerek serbest elektronlar oluşması ile ortaya çıkar.
Bu elektronlar ve pozitif iyonlar ve iyonosferde yük bölgeleri oluşturur.
İyonosfer güneş fırtınalarına çok duyarlı bir katmandır. Güneş fırtınaları katmanın kalınlığının ani olarak değişmesine neden olur,
NASA, 25 Nisan 2015 tarihinde Nepal’de gerçekleşen 7.8 şiddetindeki deprem ile iyonosfer yük değişimi arasında bir korelasyon olduğunu raporladı.
Ölçüm metodu GPS uydu sinyallerinin kalitesini öçerek iyonosferdeki elektron durumunun takibi…
Bu ölçüm GPS sinyallerinin iyonosfer katmanı ile etkileşerek yitirdiği oranın saptanarak elektron yoğunluğunun dolaylı tespiti ile gerçekleştirilir. Değişim ne kadar yüksek ise katmandaki (VTEC) değişim de o kadar yüksek olacaktır…
Resim 1’de LHAZ GPS istasyonundan alınan verilerde Dikey elektron yoğunluğu (VTEC-Vertical Electron Content) değişimi ile deprem arasında ilişki görülmektedir,
ilk deprem (siyah çizgi) ile iyonosfer arasında 21 dakika önce iyonosferde 640km yükseklikte değişime neden olduğu da görülebilmektedir,
İyonosfer ile depremler arasında ilişki, depremin şiddeti ve zamanının önceden kestirilmesi anlamında oldukça faydalı olacaktır. Bunun için çok sayıda örneği incelemek ve deprem konum, şiddet ve VTEC değişimi korele edilmesi gereklidir. Ayrıca güneşten kaynaklı değişimlerinde göz önünde bulundurulması gereklidir,
Analiz için veriler;
ftp://cddis.gsfc.nasa.gov/gps/data/highrate/2015/115/15d/06/
LHAZ GPS verileri;
http://igs.org/igsnetwork/network_by_site.php?site=lhaz
İstanbul GPS verileri (İyonosferdeki değişimlerden kaynaklı bozulmalar takip edilebilir…);
http://igs.org/igsnetwork/network_by_site.php?site=ista
Kocaeli GPS verileri;
http://igs.org/igsnetwork/network_by_site.php?site=tubi
Kaynak: NASA,
|
____ Innovation Science Labs ____
|
